به گزارش مشرق، پس از آنکه مسئولان سازمان انرژی اتمی و از جمله علی‌اکبر صالحی رئیس این سازمان از تدارک برنامه‌هایی برای بازدید رسانه‌ها از تاسیسات هسته‌ای کشور خبر دادند، این برنامه شنبه و یکشنبه ۱۱ و ۱۲ شهریور ماه کلید خورد و ۳۰ نفر از خبرنگاران رسانه‌های داخلی در چارچوب یک تور رسانه‌ای از تاسیسات غنی‌سازی شهید مصطفی احمدی‌روشن نطنز و مجتمع آب سنگین اراک و راکتور آب سنگین که اخیرا به خنداب تغییر نام داده به همراه بهروز کمالوندی سخنگو و معاون امور بین‌الملل، حقوقی و مجلس و حسین رحمت معاون حفاظت و امنیت هسته‌ای و همچنین حمید خادم قائمی مدیرکل دیپلماسی عمومی و اطلاع رسانی سازمان انرژی اتمی ایران بازدید کردند. بازدیدی که به برخی شایعات مبنی بر اینکه پس از برجام این دو مرکز به حالت نیمه تعطیل درآمده و فعالیت‌ها در آن متوقف شده، پایان داد و خبرنگاران از نزدیک دیدند که نطنز و اراک هنوز هم سرپا هستند و مشغول فعالیت.

موضوع استفاده از انرژی هسته‌ای در سال ۱۳۳۰ در ایران مطرح شد و ۶ سال بعد یعنی در سال ۱۳۳۶ ایران به عضویت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درآمد و ۱۰ سال بعد در سال ۱۳۴۶ پادمان را پذیرفت و متعاقب آن به فاصله هفت سال بعد یعنی در سال ۱۳۵۳ سازمان انرژی اتمی در ایران تاسیس شد. در پی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران روند فعالیت در این زمینه متوقف و پس از پایان جنگ در سال ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ فعالیت در عرصه تحقیق و توسعه آغاز شد و در سال‌های ۱۳۷۶ و ۱۳۷۷ ایران به اولین مهارت‌های پایدار کردن سانتریفیوژ دست یافت و ۷۹-۷۸ توانست به توانایی تکنولوژیک راه‌اندازی زنجیره سانتریفیوژ دست پیدا کند و اولین فعالیت‌های اجرایی در نطنز در زمینه بتن ریزی و خاک ریزی در سال ۷۹ آغاز و اولین مراحل نصب سانتریفیوژها نیز در سال ۱۳۸۱ شروع شد. در پی تبلیغات منفی گروهک تروریستی منافقین و متعاقب بیانیه سعدآباد ایران به مدت دو سال (۸۴-۸۲) فعالیت غنی سازی را به حالت تعلیق درآورد و بعد از فک پلمب دو ساله فعالیت‌ها مجددا از سر گرفته شد و در ۲۰ فروردین ۱۳۸۵ گازدهی به نخستین زنجیره صنعتی در نطنز آغاز شد. ایران متعاقب آن در سال ۱۳۸۹ نیز اقدام به غنی سازی ۲۰ درصد در دو زنجیره کرد و در سال ۱۳۹۰ نیز اولین مجتمع سوخت تولید شد.

پس از توافق برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) بین ایران و گروه ۱+۵ (آلمان، آمریکا، روسیه، چین، انگلیس و فرانسه) به همراه اتحادیه اروپا در تیر ماه ۱۳۹۴ جمهوری اسلامی محدودیت‌هایی را برای چندین سال قبول کرد از جمله کاهش تعداد سانتریفیوژها تا یک دوره زمانی مشخص و بازطراحی راکتور آب سنگین اراک.

*نطنز و سانتریفیوژهایی که هنوز هم می‌چرخند

نطنز مقصد اول این سفر بود. این شهر در میانه کاشان و اصفهان مجتمع غنی‌سازی نطنز را در دل خود جای داده، مجتمعی که بعد از شهادت شهید مصطفی احمدی‌روشن در دی ماه ۱۳۹۰ به این نام تغییر کرد و پدافندهای هوایی در اطراف این مجموعه حفاظت از این مرکز استراتژیک و مهم و به عبارتی مهمترین حلقه چرخه سوخت را برعهده دارند و چشمان بیدار حافظ آسمان این مجموعه هستند و صد البته حضور در این محل تحت تدابیر امنیتی و حفاظتی امکانپذیر است.

مرکز هسته‌ای شهید علیمحمدی فردو نیز دیگر مرکز غنی‌سازی در ایران است، البته در ظرفیتی ۱۷ برابر کمتر از نطنز. بر طبق برجام ایران برای ۱۵ سال، فعالیت‌های مرتبط با غنی سازی اورانیوم، از جمله تحقیق و توسعه تحت نظارت پادمانی خود را صرفا در تاسیسات غنی سازی نطنز انجام خواهد داد، سطح غنی سازی اورانیوم خود را تا سقف ۳.۶۷ درصد نگه خواهد داشت، و در فردو، از هرگونه غنی سازی اورانیوم و تحقیق و توسعه غنی سازی اورانیوم و از نگهداری هرگونه مواد شکافت پذیر خودداری خواهد کرد.

در ابتدای ورود به این مجموعه فیلمی از روند فعالیت‌های سایت هسته‌ای شهید احمدی روشن و روند چرخه سوخت برای خبرنگاران به نمایش درآمد و پس از آن از فرآیند غنی‌سازی و نمونه‌های ماشین‌های سانتریفیوژ از IR۱ گرفته تا IR۶ و تجهیزات جانبی در نمایشگاهی که بدین منظور اختصاص یافته بود، بازدید شد.

اورانیوم طبیعی پس از استخراج از معدن و تغلیظ به کیک زرد تبدیل و در کارخانه یوسی‌اف UCF اصفهان به UF۶ یا همان گاز هگزافلوراید اورانیوم تبدیل می‌شود که حاوی ۹۹.۲۸۴ درصد اورانیوم ۲۳۸ و تنها حدود ۰.۷ درصد اورانیوم ۲۳۵ است. در کارخانه غنی‌سازی نطنز این میزان غنای اورانیوم ۲۳۵ (۰.۷درصد) به غنای زیر ۳.۵ تا ۵ درصد می‌رسد. در تاسیسات غنی‌سازی فردو تا قبل از توافق وین غنی‌سازی ۲۰ درصد انجام می‌شد که در پی برجام این میزان متوقف شد. اورانیوم غنی شده در نطنز مجددا به اصفهان بازگشته و بعد از فرآوری به قرص و مجتمع سوخت تبدیل و در نیروگاه‌های تولید برق هسته‌ای از جمله بوشهر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بازدید از مجتمع غنی‌سازی و سالن‌های محل استقرار سانتریفیوژها برنامه بعدی بود. مجتمع غنی سازی نطنز شامل واحد خوراک‌دهی، سالن زنجیره‌های سانتریفیوژ، واحد محصول‌گیری و اتاق کنترل است. سانتریفیوژهای مستقر در نطنز که در حال حاضر پنج هزار و ۶۰ سانتریفیوژ از نوع IR۱ هستند قابلیت غنی‌سازی در حد یک سو را دارند. گفتنی است در پی تلاش‌های دانشمندان هسته‌ای کشور سانتریفیوژ IR۸ با سوی ۲۴ که ۲۰ برابر ماشین‌های کنونی قادر به غنی‌سازی است در بهمن ۱۳۹۵ به مرحله گازدهی رسید. سانتریفیوژهای IR-۸ یکی از پیشرفته‌ترین سانتریفیوژهای طراحی و ساخته شده توسط دانشمندان کشورمان است که آزمایش‌های مکانیکی خود را با موفقیت پشت سر گذاشته است.

علی‌اکبر صالحی قبل از این با بیان اینکه با سانتریفیوژهای IR۱ امکان غنی‌سازی ۱۹۰ هزار سو وجود ندارد، گفته بود: چرا که صرفنظر از محدودیت‌ها و اشکالات این مدل ماشین، اصلاً نطنز فضای کافی برای این تعداد ماشین را ندارد و حداکثر ۴۸ هزار دستگاه سانتریفیوژ در آنجا قابل نصب و فعالیت است و فردو نیز در مقابل نطنز یک مجموعه بسیار کوچکی است و حداکثر قابلیت نصب و راه‌اندازی سه هزار ماشین را داراست. به همین خاطر برای غنی‌سازی با سوی بیشتر، باید از نسل‌های پیشرفته‌تر استفاده کرد که تحقیق و توسعه در این زمینه توسط دانشمندان هسته‌ای کشور ادامه دارد.

ایران، براساس متن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) توافق کرد تا ۹ هزار سانتریفیوژ نصب شده فعال خود را به ۶ هزار و ۱۰۴ دستگاه کاهش دهد (پنج هزار و ۶۰ سانتریفیوژ در نطنز و یک هزار و ۴۴ سانتریفیوژ در فردو)

ایران در توافق وین متعهد شده که در ده سال آغازین اقدام به از رده خارج کردن سانتریفیوژهای IR-۱ خود کند. طی این دوره، ایران ظرفیت غنی‏ سازی خود در نطنز را حداکثر تا ظرفیت غنی‏ سازی اورانیوم تعداد ۵۰۶۰ سانتریفیوژ IR-۱ نصب شده نگه خواهد داشت. سانتریفیوژهای اضافی و زیرساخت‏‌های غنی ‏سازی مربوطه در نطنز تحت نظارت مستمر آژانس انبار و طبق ماده ۲۷ پیوست یک برجام، ایران به مدت ۱۰ سال ظرفیت غنی سازی خود که نباید بیش از ۳.۶۷ درصد باشد را در حد ۵۰۶۰ ماشین سانتریفیوژ IR-۱ و در ۳۰ زنجیره با چیدمان فعلی در واحدهای در حال تولید سایت نطنز حفظ خواهد کرد. طبق بند ۲۹ همین پیوست، ایران ماشین‌های سانتریفیوژ و زیرساخت‌های آن را که با ۵۰۶۰ ماشین سانتریفیوژ IR-۱ در تاسیسات نطنز مرتبط نمی‌باشند، از محل نصب شده خارج و در سالن B سایت نطنز تحت نظارت پیوسته آژانس قرار می‌دهد. براساس بند ۲۸ این پیوست، ایران سطح غنی سازی خود را به مدت ۱۵ سال در حد ۳.۶۷ درصد حفظ خواهد کرد.

برطبق برجام، ایران تحقیق و توسعه غنی‌سازی را به شیوه‌ای که به انباشت اورانیوم غنی‏ شده منتج نشود، ادامه خواهد داد. تحقیق و توسعه غنی ‏سازی ایران با اورانیوم برای مدت ۱۰ سال شامل صرفا ماشین‌های IR-۴، IR-۵، IR-۶ و IR-۸ خواهد بود. ایران به تست دستگاه‏‌های IR-۶ و IR-۸ ادامه خواهد داد، و در میانه سال هشتم، تست تا ۳۰ دستگاه ماشین IR-۶ و IR-۸ را به نحو مشخص شده در ضمیمه یک برجام آغاز خواهد کرد.

*هیچ نظارت آنلاینی توسط آژانس انجام نمی‌شود

به گزارش فارس، پس از عبور از تونلی زیرزمینی وارد سالن آبشارها و محل استقرار ماشین‌های سانتریفیوژ شدیم. هر یک از زنجیره‌های سانتریفیوژها در نطنز به نام شهدای جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نامگذاری شده بود و دوربین‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در مبادی ورودی و خروجی سالن‌ها از جمله در سالن قرار گرفتن اتوکلاو و Cold Box‌ها بر دیوار نصب شده بودند. به گفته کارشناس سازمان انرژی اتمی، دوربین‌های آبی رنگ آژانس به صورت آفلاین اقدام به عکسبرداری فریم به فریم کرده و پس از حضور بازرسان آژانس در مراکز هسته‌ای و با حضور نماینده‌های حفاظت ایران، حافظه دوربین‌ها بررسی و سپس حافظه‌ها معدوم می‌شوند. در حقیقت هیچ نظارت آنلاینی توسط آژانس صورت نمی‌گیرد.

وارد سالن محل استقرار سانتریفیوژها شدیم. سانتریفیوژهای نسل اول IR۱ که در سالن‌ها در حال چرخیدن بودند و سانتریفیوژهایی که در پی توافق برجام به انبار منتقل و جایشان خالی بود. سانتریفیوژهای کنونی در حال حاضر قادرند یک سوم نیاز سالانه سوخت بوشهر را تامین کنند، ولی براساس برنامه‌های درازمدت سازمان انرژی اتمی و با تولید نسل‌های جدید سانتریفیوژها در سال‌های پیش رو این میزان افزایش قابل توجهی خواهد یافت و علاوه بر نیروگاه بوشهر، ایران قادر خواهد بود سوخت چند نیروگاه هسته‌ای دیگر از جمله دو نیروگاهی که عملیات احداث آنها را با روس‌ها آغاز کرده، تامین کند.

علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی آبان ۱۳۹۴ در اظهاراتی درباره جمع‌آوری سانتریفیوژها در پی توافق برجام گفته بود: ایران طبق تعهداتی که در برجام آمده است، جمع‌آوری سانتریفیوژها را شروع کرده و در نطنز مقدمات برچیدن سانتریفیوژها را آغاز کرده‌ایم. حدود ۲۰ هزار سانتریفیوژ در نطنز داریم که ۱۰ هزار از آنها فعالند، اما ۱۰ هزار عدد دیگر نصب شده‌اند، ولی کار نمی‌کنند. ما شروع به جمع‌آوری سانتریفیوژهای غیرفعال کرده‌ایم. این سانتریفیوژهای غیرفعال از دولت قبل کار نمی‌کردند و علت آن نیز ملاحظات سیاسی مسئولان آن دوره بود که نصب شده باشد، اما کار نکند.

*فردو و از سرگیری غنی‌سازی ۲۰ درصد در ظرف پنج روز

آنگونه که یکی از کارشناسان هسته‌ای در نطنز به خبرنگاران گفت: در حال حاضر یک هزار و ۴۴ سانتریفیوژ نیز در فردو است که یک سوم سانتریفیوژها در حال چرخش است و یک سوم هم به خلاء وصل هستند و نمی‌چرخند و یک سوم دیگر هم قرار است در زمینه ایزوتوپ‌های پایدار (همکاری با روسیه) مورد استفاده قرار بگیرند.

برطبق برجام، ایران بر اساس برنامه بلندمدت خود، برای ۱۵ سال، فعالیت‌های مرتبط با غنی سازی اورانیوم، از جمله تحقیق و توسعه تحت نظارت پادمانی خود را صرفا در تاسیسات غنی سازی نطنز انجام خواهد داد و در فردو، از هرگونه غنی سازی اورانیوم و تحقیق و توسعه غنی سازی اورانیوم و از نگهداری هرگونه مواد شکافت پذیر خودداری کرده و این تاسیسات را به یک مرکز هسته‌ای، فیزیک و فناوری تبدیل خواهد کرد. بر این اساس یک هزار و ۴۴ ماشین IR-۱ در قالب شش آبشار در یک بال در تاسیسات فردو باقی خواهد ماند. دو عدد از این آبشارها به همراه زیرساخت‌های مربوطه بدون اورانیوم به چرخش ادامه خواهد داد و از جمله از طریق اصلاح مقتضی زیرساخت‌ها، برای تولید ایزوتوپ‌های پایدار منتقل خواهد شد. چهار آبشار دیگر به همراه کلیه زیرساخت‌های مربوطه به صورت ساکن باقی خواهند ماند. سانتریفیوژهای دیگر و زیرساخت‌های مرتبط با غنی سازی جمع آوری و تحت نظارت مستمر آژانس به نحو مشخص شده در پیوست یک برجام انبار خواهد شد.

علی‌اکبر صالحی پیش از این گفته بود که در خصوص فردو هیچ تجهیزاتی دست نخواهد خورد و چنانچه طرف مقابل به تعهدات خود پایبند نباشد، پروسه غنی سازی مجدداً از سر گرفته خواهد شد و اخیرا نیز عنوان کرد که در صورت بدعهدی‌ طرف مقابل ظرف ۵ روز غنی‌سازی ۲۰ درصد در فردو از سر گرفته خواهد شد. صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ۳۱ مرداد ماه سال جاری در گفت‌وگو با خبرگزاری صدا و سیما در این زمینه عنوان کرد: اگر اراده کنیم در فردو حداکثر تا پنج روز می‌توانیم غنی سازی ۲۰ درصدی را آغاز کنیم.
رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: پیش‌بینی‌های دیگری انجام دادیم که اکنون قابل اعلام نیست، اما هرگاه هیأت نظارت بر برجام تصمیم بگیرد و به سازمان انرژی اتمی اعلام کند که چه اقداماتی کنیم ملت عزیز مطلع می‌شوند.

تلاش‌های زیادی از سوی بازیگران عمده و غربی‌ها صورت گرفت که ایران نتواند به غنی‌سازی دست پیدا کند، از خرابکاری‌های صنعتی و تعمدی گرفته تا قطعنامه‌های شورای امنیت و تحریم‌های یکجانبه آمریکا و اروپا، ولی در نتیجه تلاش دانشمندان و متخصصان داخلی این مهم حاصل شد و این تکنولوژی بومی با تکیه بر دانش متخصصان داخلی به دست آمد و در برجام نیز برنامه غنی‌سازی ایران به رسمیت شناخته شد.

در ادامه این تور هسته‌ای از واحد محصول دهی و جمع‌آوری محصول غنی‌شده بازدید شد و بخش سوم این مجتمع یعنی اتاق کنترل به دلیل ضیق وقت مورد بازدید قرار نگرفت.

*کارخانه آب سنگین اراک (خنداب)

در ادامه این تور هسته‌ای سری هم به شهر کاشان زده شد و صبح یکشنبه خبرنگاران نطنز را به مقصد اراک و خنداب و بازدید از مجتمع آب سنگین اراک و راکتور آب سنگین که به خنداب تغییر نام داده، ترک کردند.

بهروز کمالوندی معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی در این باره و در پاسخ به سؤال خبرنگار فارس درباره تغییر نام این محل از اراک به خنداب خاطرنشان کرد: آقای صالحی از ابتدا تاکید داشت که بایستی عنوان آب سنگین برای این نیروگاه به کار برده شود و نماینده‌های خنداب نیز بیان می‌کردند که این نیروگاه در این منطقه واقع شده و نام آن هم باید برگرفته از این منطقه باشد. در نهایت به این جمع‌بندی رسیدیم که نام آن به KHRR تغییر یابد که حرف اول آن هم مخفف خنداب است و حرف دوم آن هم مخفف آب سنگین است. در نهایت رآکتور آب سنگین خنداب نامیده شد. این در حالی است که آمریکایی‌ها از ابتدا علاقمند بودند که عبارت آب سنگین در نام این رآکتور نباشد.

پس از ورود به مجتمع آب سنگین اراک و ارائه توضیحاتی درباره کارخانه آب سنگین اراک، از این کارخانه بازدید به عمل آمد.

در حال حاضر ایران بیش از ۷۰ درصد بازار آب سنگین دنیا را در انحصار خود درآورده و آب سنگین تولیدی کارخانه تولید آب سنگین خنداب اراک از با کیفیت‌ترین و بهترین نوع آب سنگین‌های تولیدی است که دارای کاربردهای هسته‌ای (راکتورهای قدرت آب سنگین، راکتور همجوشی هسته‌ای و..) و غیرهسته‌ای (تولید رادیوداروها، بررسی مخازن نفت و گاز و ...) و های‌تک (فناوری‌های برتر) است.

در حال حاضر مصرف آب سنگین در دنیا رو به افزایش است و آمریکا به تنهایی ۱۴۰ تن آب سنگین مصرف می‌کند و کشورهایی چون آلمان، سوئیس و ژاپن نیز هر کدام ۱۰ تن از این کالای استراتژیک را مصرف می‌کنند. ایران پس از برجام ۳۲ تن آب سنگین به آمریکا و ۳۸ تن نیز به روسیه فروخت و در حال حاضر رایزنی‌ها با مشتری‌های جدید در این زمینه در جریان است و به لحاظ کیفیت بالای آب سنگین تولیدی ایران به خاطر عمر کمتر این تاسیسات و به روزتر بودن آن و دقیق‌تر بودن تجهیزات نظارتی و کنترلی آن در مقایسه با سایر مجتمع‌ها در دنیا، تقاضا برای خرید این محصول رو به افزایش است.

این کارخانه با تمام ظرفیت مشغول به کار بود. البته آنگونه که مدیر این پروژه عنوان کرد به مدت یک ماه برای تعمیرات اساسی Overhaul فعالیت آن متوقف شده بود که مجددا تولیدات خود را از سر گرفته است.

* روند بازطراحی رآکتور اراک (خنداب)

طراحی رآکتور آب سنگین اراک که به راکتور IR۴۰ معروف شد در سال ۱۳۷۸ توسط متخصصان داخلی آغاز شد و احداث این راکتور در سال ۱۳۸۳ در زمینی به مساحت ۱۳۵ هکتار در کنار مجتمع آب سنگین اراک آغاز شد. در پی توافقات حاصله در برجام، ایران راکتور آب سنگین اراک که به IR۴۰ معروف بود را با تغییرات انجام شده مدرن سازی و بازطراحی می‌کند که در همین راستا در سال ۹۴ تکمیل و راه‌اندازی این راکتور متوقف و قلب (کلندریا) آن هم برداشته و به محل دیگری منتقل شده و پس از طراحی‌های اولیه (که اخیرا مورد تایید صد در صد چینی‌ها قرار گرفته) و طراحی تفصیلی (که اوایل مرداد ماه سال جاری آغاز شده) عملیات اجرایی بازطراحی راکتور جدید آغاز خواهد شد. آنگونه که کمالوندی پیش از این (دی ماه ۹۴) گفته بود طراحی تفصیلی یک سال زمان می‌برد و حدود یک سال و نیم هم عملیات اجرایی آن به طول می‌انجامد.

گفتنی است قرارداد نهایی بازطراحی راکتور اراک سوم اردیبهشت ۹۶ در وین بین سازمان انرژی اتمی کشورمان و شرکت‌های چینی مربوطه منعقد شد.بر اساس این قرارداد طرف چینی طراحی جدید رآکتور اراک را که توسط متخصصان ایرانی صورت گرفته، از نظر تطبیق با استانداردهای ایمنی بین‌المللی بازبینی و در نهایت صحه گذاری می‌کنند.

*خروج قلب راکتور اراک

پس از حصول برجام و انتقادهای مطرح شده مبنی بر اینکه قرار است راکتور اراک با بتن پر شود، علی‌اکبر صالحی ۶ مرداد ۱۳۹۴ در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری در این خصوص بیان کرد: زمانی که قلب رآکتور را درمی‌آورند که در یک چاله‌ای در زمین است در آنجا یک تانکر فولادی وجود دارد که ما در بازطراحی آن تانکر فولادی را در می‌آوریم و کنار می‌گذاریم. اینکه گفته می‌شود داخل آن چاله را بتن بریزیم، امری اشتباه است و این گفته‌ای است که جان‌کری به اشتباه بیان کرده و در رسانه‌های ما هم منعکس شده است. در مخزن فعلی سوراخ‌هایی تعبیه شده که با توجه به طراحی قبلی بوده است، اما اگر بخواهیم مخزن و قلب را بازطراحی کنیم با توجه به سوخت غنی‌شده آن، همه‌ چیز باید عوض شود و آن مخزن دیگر قابل استفاده نخواهد بود. ١+٥ معتقدند که مخزن قبلی یا باید بریده شود یا در آن بتن ریخته شود. من به عنوان رئیس سازمان انرژی اتمی و کارشناس باید بگویم که حتی اگر مخزن را در بیاوریم و کنار بگذاریم و در آن بتن نریزیم دیگر اجازه برگرداندن آن به داخل قلب رآکتور را نمی‌دهم و این مسئله به خاطر مسائل ایمنی در رآکتور است که بسیار حائز اهمیت است. اگر خدشه یا ترکی که به چشم نیاید روی این مخزن قرار گیرد در آینده ممکن است اشکالات غیرقابل جبران ایجاد کند. ما اگر مجبور به بازگشت به قبل از برجام باشیم، در حالی که آن مخزن را از قلب راکتور درآورده‌ایم باید برای دوباره کار گذاشتن آن مخزن جدید بسازیم.

پس از آنکه سند بازطراحی راکتور آب سنگین اراک در آبان ماه ۱۳۹۴ به امضا رسید، به فاصله دو ماه بعد یعنی در ۲۳ دی ماه ۱۳۹۴ مرحله نهایی خروج قلب راکتور اراک انجام شد و بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی یک روز بعد در این باره گفت: ما دیروز مرحله نهایی خروج قلب راکتور اراک را انجام دادیم و امروز هم تا حدود یک ساعت پیش کار ما کاملا تمام شد.

وی با بیان اینکه حفره‌های کلندریا و نه قلب آن، با سیمان پر می‌شود، عنوان کرد: قرار بود کلندریا چند تکه شود، اما ما نپذیرفتیم به این دلیل که می‌خواهیم این را به عنوان سمبل صنعت هسته‌ای خود نگهداریم.

کارشناسان سازمان انرژی اتمی نیز پیش از این در اظهاراتی درباره خروج قلب راکتور اراک گفته بودند: درون کالندریای اراک ۱۵۰ کانال استوانه‌ای شکل وجود دارد که به صورت عمودی است و مجتمع‌های سوخت راکتور در آنها قرار می‌گیرند، این کانال‌ها جهت غیر قابل استفاده شدن با بتن پر می‌شوند، این کلندریای بتن ریزی شده علی‌رغم فشار و خواست آمریکا در ایران می‌ماند و جهت امور آموزشی، تحقیقاتی و پژوهشی به کار می‌رود، در چاله راکتور اراک که ۱۱ متر عمق دارد کلندریای باز طراحی شده که ۷۵ کانال سوخت دارد، قرار خواهد گرفت.

کار خروج قلب راکتور و پر شدن حفره‌های آن با سیمان ۲۴ دی ۹۵ انجام و توسط بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی راستی آزمایی شد.

بر طبق ضمیمه یک برجام، ایران به ساخت و ساز راکتور ناتمام موجود برمبنای طرح اولیه ادامه نخواهد داد و کلندریای موجود را خارج کرده و آن را در ایران نگهداری می‌کند و تمام کانال‌های کلندریا با بتن به گونه‌ای پر می­‌شوند که برای کاربرد هسته‌ای غیر قابل استفاده باشد و آژانس بتواند غیر قابل استفاده بودن آن را راستی آزمایی کند.

علی‌اکبر صالحی ۳۱ مرداد ماه سال جاری در گفت‌وگو با خبرگزاری صدا و سیما گفت: برخی می‌گویند صنعت هسته‌ای متوقف شده است، بستند و بردند؛ قسم جلاله هم بخورید فایده‌ای ندارد. به این علت تصمیم گرفتیم تصاویر راکتور مدرن اراک منعکس شود.
رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: کسانی که با ارائه تصاویر فتوشاپی از چاله‌ای که با سیمان پر شده بود مدعی شدند در قلب رآکتور اراک سیمان ریخته‌اند عذرخواهی یا استغفار کنند زیرا افکار عمومی را نابه‌جا مشوش کردند.
صالحی گفت: این در حالی است که در برخی لوله‌های این رآکتور به قطر چند سانت و به طول مثلا دو سه متر سیمان ریخته شد نه در راکتور، در لوله‌هایی که بیرون از راکتور است.
وی افزود: فرض کنیم به ما دستور بدهند که برگردیم به راکتور سابق و همان طراحی سابق را جلو ببرید که اصلاً طراحی مناسبی نبود و مربوط به ۴۰ - ۵۰ سال پیش بود؛ سر و ته لوله‌های کنونی را برمی‌داریم و لوله‌های جدید می‌گذاریم، این چند ماه بیشتر طول نمی‌کشد.
صالحی اضافه کرد: این همه سر و صدا کردند، ما هم مظلومانه چیزی نگفتیم یا اگر گفتیم صدای ما به جایی نرسید به این علت تصمیم گرفتیم تصاویر این رآکتور منعکس شود.

 راکتور جدیدی که قرار است پس از طراحی‌ تفصیلی عملیات اجرایی‌اش آغاز شود، دارای قابلیت‌های متفاوت و عملکرد بسیار بهتری نسبت به راکتور قبلی است و خنداب چشم‌انتظار قلب جدید است تا فعالیتش را آغاز کند.